Faisnéis do mhic léinn agus do thuismitheoirí

Bí ar an eolas faoi chineálacha difriúla tionóntachtaí

Is cuma cé acu atá tú ag bogadh isteach in árasán do mhic léinn, i maoin phríobháideach ar cíos nó i ‘lóistín’, tá sé tábhachtach a bheith ar an eolas faoi cén cineál comhaontaithe atá agat agus faoi cad a chiallaíonn sé sin do do chosaintí.

Tabhair faoi deara nach leor “ceadúnas” a ghairm de chomhaontú ligin chun ceadúnas a dhéanamh de. Faigh tuilleadh faisnéise faoin difríocht idir léas agus ceadúnas.

Príomhrudaí le cuimhneamh orthu sula síníonn tú

• Amharc ar an maoin sula bhfaigheann tú ar cíos í agus ná híoc agus ná sínigh aon rud sula bhfeiceann tú í.
• Bain úsáid as ár seicliosta do thionóntaí chun an tionóntacht a bhunú chun go n-éireoidh léi.
• Seiceáil na caighdeáin íosta amhail téamh, uisce te agus fearais shábháilte. Faigh tuilleadh faisnéise faoi chaighdeáin íosta.
• Bí san airdeall ar chamscéimeanna agus ná haistrigh airgead gan amharc ar an maoin.
• Faigh i scríbhinn é tríd an gcomhaontú tionóntachta, tríd an tuarascáil ar fhardal agus trí admhálacha cíosa agus éarlaise.
• Bí ar an eolas faoi na rialacha le haghaidh Cóiríocht atá Sonrach do Mhic Léinn a mhéid a bhaineann le srianta ar éarlaisí agus ar chíos réamhíoctha, le tréimhsí fógra agus leis na teorainneacha le faid tionóntachta.

Áirítear iad seo a leanas le do chearta:

• Teach sábháilte agus dea-chothabháilte a bhfuil fóntais agus fearais atá ag obair aige
• Áitíocht shíochánta agus eisiach
• Fógra cuí má tá do thionóntacht ag teacht chun deiridh

Áirítear iad seo a leanas le do fhreagrachtaí:

• An cíos a íoc in am
• An mhaoin a choinneáil in ordú maith
• Rochtain a cheadú le haghaidh deisiúchán nuair a thugtar fógra
• Rialacha tí a leanúint agus iompraíocht fhrithshóisialta a sheachaint

Níl iontu sin ach achoimre ar roinnt de do chearta dlíthiúla agus de do fhreagrachtaí dlíthiúla. Faigh mionsonraí iomlána faoi do chearta agus do fhreagrachtaí mar atá siad leagtha amach sa dlí agus i gcomhaontuithe tionóntachta.

Faisnéis do thiarnaí talún atá ag ligean maoin ar cíos do mhic léinn

Is cuma cé acu atá tú i mbun teach, árasán nó cóiríocht shaintógtha do mhic léinn a thairiscint do mhic léinn, ní mór duit a bheith ar an eolas faoi na rialacha le haghaidh do thionóntachta ar leith.

Bí ar an eolas faoi do chineál ligin

Bain úsáid as an tábla thuas dar teideal ‘Bí ar an eolas faoi chineálacha difriúla tionóntachtaí’.

Tabhair faoi deara nach leor “ceadúnas” a ghairm de chomhaontú chun ceadúnas a dhéanamh de.

Is ag brath ar an socrú iarbhír, ní hamháin ar an ainm, atá an cheist faoi cé acu is léas nó ceadúnas é comhaontú.

Faigh tuilleadh faisnéise faoin difríocht idir léas agus ceadúnas.

Príomhrudaí le cuimhneamh orthu nuair atá tú ag bunú tionóntacht mac léinn

• Bain úsáid as ár seicliosta do thiarnaí talún chun é a dhéanamh i gceart ón gcéad lá amach.
• Cláraigh do thionóntacht laistigh de mhí amháin ón dáta tosaithe agus gach bliain ar chomóradh lae an dáta tosaithe.
• Bain úsáid as comhaontuithe tionóntachta i scríbhinn, as tuarascálacha ar fhardal agus as admhálacha cíosa agus éarlaise.
• Bí ar an eolas faoi na rialacha difriúla le haghaidh cóiríocht atá sonrach do mhic léinn, lena n-áirítear teorainneacha le héarlaisí agus le cíos réamhíoctha, le faid tionóntachta agus le tréimhsí fógra.

Áirítear iad seo a leanas le do chearta:

• An cíos a fháil ina iomláine agus in am
• Cinneadh a dhéanamh ar fholigean nó ar shannadh (rud nach gceadaítear i gcás cóiríocht atá sonrach do mhic léinn)
• Eolas a fháil faoi dheisiúcháin riachtanacha, agus rochtain a fháil ar an maoin nuair a thugtar fógra

Áirítear iad seo a leanas le do fhreagrachtaí:

• Áitíocht shíochánta a sholáthar agus caighdeáin íosta a chomhlíonadh
• An cíos a shocrú de réir an dlí cíosa
• Éarlaisí a thabhairt ar ais go pras (lúide na hasbhaintí ceadaithe)
• An mhaoin a choinneáil in ordú maith agus caighdeáin íosta a chomhlíonadh
• Deireadh a chur le tionóntachtaí de réir na gceanglas dlíthiúil maidir le fógra a thabhairt

Níl iontu sin ach achoimre ar roinnt de do chearta dlíthiúla agus de do fhreagrachtaí dlíthiúla. Faigh mionsonraí iomlána faoi do chearta agus do fhreagrachtaí mar atá siad leagtha amach sa dlí agus i gcomhaontuithe tionóntachta.

Mura gcomhlíonann tú d’oibleagáidí

Tiarnaí talún a sháraíonn an dlí cíosa, féadfaidh an Bord um Thionóntachtaí Cónaithe iad a imscrúdú, smachtbhannaí a ghearradh orthu agus iad a ordú fíneáil suas le €15,000 a íoc, de bhreis ar chostais suas le €15,000.