Cóiríocht atá sonrach do mhic léinn

Na cearta a ghabhann le cóiríocht atá sonrach do mhic léinn

Tá ag tionóntaí i gcóiríocht atá sonrach do mhic léinn formhór na gceart céanna agus atá ag tionóntaí príobháideacha. Tá roinnt difríochtaí ann.

Cé na rialacha atá difriúil maidir le cóiríocht atá sonrach do mhic léinn?

• Ní fhéadfar a iarraidh ort ná a cheangal ort níos mó ná cíos míosa a íoc roimh ré chun tionóntacht a fháil. Tá sé sin de bhreis ar an méid éarlaise.
• Ní fhéadfaidh tú níos mó ná cíos míosa a íoc roimh ré ach amháin má tá tú ag íoc cíos agus táillí teagaisc leis an aon soláthraí amháin agus má aontaíonn do thiarna talún leis sin.
• Níor cheart do shocrú tionóntachta nó ceadúnais a bheith níos faide ná 41 seachtain ar fad, mura n-iarrann tú tréimhse níos faide.
• Mura gcloíonn tiarna talún leis an riail 41 seachtain, féadfaidh tú é sin a thuairisciú don Bhord um Thionóntachtaí Cónaithe nó iarratas a dhéanamh chuig an tseirbhís um réiteach díospóidí atá i bhfeidhm ag an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe.
• Tá roinnt rialacha difriúla ann maidir le deireadh a chur le tionóntacht i leith cóiríocht atá sonrach do mhic léinn.

Tionóntachtaí mic léinn a chlárú

Ní mór do thiarnaí talún atá ag ligean cóiríocht ar cíos do mhic léinn an tionóntacht a chlárú leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe más rud é go bhfuil an mhaoin:

• Ina maoin phríobháideach ar cíos
• Ina maoin de chuid Comhlacht Tithíochta Ceadaithe
• Ina maoin atá ar cíos de réir costais, nó
• Ina cóiríocht atá sonrach do mhic léinn

Seiceáil clár na dtionóntachtaí príobháideacha agus clár na dtionóntachtaí i leith cóiríocht atá sonrach do mhic léinn chun a fháil amach an bhfuil do thionóntacht cláraithe. Nó is féidir leat a fhiafraí den tiarna talún cén uair a bheidh sé/sí ag clárú na tionóntachta.

Faigh tuilleadh faisnéise faoi conas tionóntacht i leith cóiríocht atá sonrach do mhic léinn a chlárú nó seiceáil clár na cóiríochta atá sonrach do mhic léinn chun amharc ar liosta de gach ceann de na tionóntachtaí i leith cóiríocht atá sonrach do mhic léinn atá cláraithe leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe.

Cíos a shocrú agus a athbhreithniú

Faigh faisnéis faoi na rialacha maidir le cíos i gCrios Brú Cíosa a shocrú agus a athbhreithniú i gceart.

Comhairle do mhic léinn atá ag fáil maoin ar cíos agus iad ar an gcoláiste

Amharc ar an maoin sula síníonn tú aon chomhaontú tionóntachta nó sula n-íocann tú aon éarlais

Amharc ar rogha maoine chun an áit is oiriúnaí do do chuid riachtanas a aimsiú. Ná sínigh aon chomhaontú tionóntachta (léas) agus ná híoc aon éarlais sula bhfeiceann tú an mhaoin go pearsanta.

Seiceáil go bhfuil ceadúnas ag an soláthraí seirbhísí maoine

Ní mór do gach soláthraí seirbhísí maoine ceadúnas ón Údarás Rialála Seirbhísí Maoine (PRSA) a bheith acu. Áirítear leo sin gníomhairí eastáit agus gníomhairí ligin.

Iarr ceadúnas an tsoláthraí a fheiceáil agus tóg nóta den uimhir. Seiceáil Clár na Soláthraithe Ceadúnaithe Seirbhísí Maoine chun a chinntiú go bhfuil an ceadúnas bailí.

Cinntigh go gcomhlíonann an chóiríocht na caighdeáin íosta

Ní mór gach cóiríocht ar cíos a bheith i gcomhréir le caighdeáin íosta bhunúsacha. Mar shampla, ní mór uisce te agus uisce fuar a bheith ar fáil don tionónta.

Is féidir leis an Údarás Áitiúil (an chomhairle) sa limistéar a bhfuil do chóiríocht suite ann cigireacht a dhéanamh uirthi. Is féidir leis a sheiceáil an gcomhlíonann do chóiríocht na caighdeáin íosta nó nach gcomhlíonann. Mura gcomhlíonann do thiarna talún na caighdeáin sin, féadfar é/í a ionchúiseamh.

Féadfaidh tiarnaí talún cigireachtaí tráthrialta a dhéanamh ar a maoin ar cíos freisin. Ba cheart dóibh na cigireachtaí sin a eagrú leis an tionónta roimh ré, agus fógra réasúnach á thabhairt don tionónta.

Is féidir leis an Údarás Áitiúil (an chomhairle) sa limistéar a bhfuil do chóiríocht suite ann cigireacht a dhéanamh uirthi. Is féidir leis a sheiceáil an gcomhlíonann do chóiríocht na caighdeáin íosta nó nach gcomhlíonann. Mura gcomhlíonann do thiarna talún na caighdeáin sin, féadfar é/í a ionchúiseamh.

Féadfaidh tiarnaí talún cigireachtaí tráthrialta a dhéanamh ar a maoin ar cíos freisin. Ba cheart dóibh na cigireachtaí sin a eagrú leis an tionónta roimh ré, agus fógra réasúnach á thabhairt don tionónta.

Bíodh eolas agat ar na rialacha maidir le héarlaisí agus maidir le cá mhéad cíosa a fhéadfaidh tú a íoc roimh ré

Is gnách go n-iarrann tiarnaí talún éarlais ráthaíochta i dtús na tionóntachta. Ní fhéadfaidh tiarna talún éarlais is mó ná cíos míosa a iarraidh. Ní fhéadfaidh tiarna talún a iarraidh ort níos mó ná cíos míosa a íoc roimh ré.

I bhfocail eile, ní fhéadfar a iarraidh ort méid is mó ná coibhéis cíos dhá mhí san iomlán a íoc chun an tionóntacht a fháil.

Ní fhéadfaidh tú a roghnú níos mó ná cíos míosa a íoc roimh ré ach amháin má tá tú ag íoc cíos agus táillí teagaisc leis an aon soláthraí iomchuí amháin agus má aontaíonn do thiarna talún leis sin.

A luaithe atá tú sásta leis an maoin agus le téarmaí do chomhaontaithe tionóntachta, íoc an éarlais. Iarr admháil ina dtaispeántar an méid a íocadh agus an dáta a íocadh é. Más féidir, ná híoc an éarlais in airgead tirim.

Faigh d’éarlais ar ais ag deireadh na tionóntachta

Coinníonn an tiarna talún an éarlais agus ba cheart dó/di í a thabhairt ar ais nuair a thagann deireadh leis an tionóntacht. Chun d’éarlais iomlán a fháil ar ais, cloígh leis na rialacha i do chomhaontú tionóntachta. Coinnigh an mhaoin in ordú maith.

Féadfaidh an tiarna talún cuid den éarlais nó an éarlais ar fad a choinneáil sna cásanna seo a leanas:

• Riaráiste cíosa (tá an cíos déanach).
• Billí neamhíoctha a bhfuil tú freagrach astu faoin gcomhaontú ceadúnais nó faoin léas.
• Damáiste is mó ná caitheamh agus cuimilt normálta.
• Níor thug tú fógra tamall leordhóthanach roimh ré (seiceáil do chomhaontú tionóntachta).

Tuig conas deireadh a chur le do thionóntacht

Nuair is mian le tionónta nó le tiarna talún deireadh a chur le tionóntacht, ní mór dó/di fógra foirceanta bailí a sheoladh chuig an bpáirtí eile. Ní mór dó/di an tréimhse fógra íosta a cheanglaítear le dlí a thabhairt. Molaimid duit cloí leis na fógraí foirceanta samplacha ón mBord um Thionóntachtaí Cónaithe chun a chinntiú go bhfuil an fógra a sheoltar chuig do thiarna talún ceart ó thaobh an dlí de.

Aimsigh na tréimhsí fógra riachtanacha agus na fógraí foirceanta samplacha.

Deireadh a chur le tionóntacht i leith cóiríocht atá sonrach do mhic léinn

Féadfaidh tú deireadh a chur le tionóntacht téarma shocraithe tráth ar bith idir an 1 Bealtaine agus an 1 Deireadh Fómhair gach bliain ar aon chúis.

Lasmuigh de na dátaí sin, tá feidhm ag na rialacha atá ann cheana maidir le deireadh a chur le tionóntacht téarma shocraithe. Ní fhéadfaidh mac léinn deireadh a chur lena t(h)ionóntacht ach amháin ar chúiseanna sonracha:

• Níor chomhlíon an tiarna talún a (h)oibleagáidí dlíthiúla
• Tá cúiseanna sonracha sa chomhaontú léasa nó tionóntachta le deireadh a chur leis an tionóntacht téarma shocraithe. Ní fhéadfaidh na cúiseanna sin Cuid 4 den Acht um Thionóntachtaí Cónaithe 2004 a shárú.

Léigh tuilleadh faoi dheireadh a chur le tionóntacht i leith cóiríocht atá sonrach do mhic léinn.

Ní fhéadfar idirdhealú a dhéanamh i d’aghaidh agus tú ag lorg cóiríochta

Ní fhéadfaidh aon tiarna talún ná aon ghníomhaire idirdhealú a dhéanamh i d’aghaidh de thoradh na saintréithe seo:

• Inscne
• Stádas sibhialta
• Stádas teaghlaigh
• Gnéaschlaonadh
• Reiligiún
• Aois
• Míchumas
• Cine, nó
• Ballraíocht den Lucht Siúil

Má mheasann tú go ndearnadh idirdhealú i d’aghaidh, déan teagmháil le Coimisiún na hÉireann um Chearta an Duine agus Comhionannas. Faigh faisnéis faoin reachtaíocht comhionannais lena gcumhdaítear cóiríocht phríobháideach ar cíos.

Léigh tuilleadh faoin tseirbhís um réiteach díospóidí atá i bhfeidhm ag an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe

Is é an bealach is simplí chun díospóid tionóntachta a réiteach ná labhairt leis an bpáirtí eile chun na fadhbanna a réiteach.

Mura féidir leat na saincheisteanna a réiteach, is féidir leat leas a bhaint as an tseirbhís um réiteach díospóidí a sholáthraíonn an Bord um Thionóntachtaí Cónaithe do thiarnaí talún cláraithe agus do thionóntaí cláraithe.

Tuairiscigh do thiarna talún as na rialacha a bhriseadh

Tuairiscigh tionóntacht neamhchláraithe

Ní mór do thiarnaí talún tionóntacht a chlárú leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe laistigh de mhí amháin ó dháta tosaithe na tionóntachta. Ní mór dóibh athchlárú gach bliain chomh fada agus atá an tionóntacht nó an ceadúnas ann.

Bain úsáid as an bhfoirm ar líne seo chun tionóntacht neamhchláraithe fhéideartha a thuairisciú don Bhord um Thionóntachtaí Cónaithe.

Sáruithe eile

Féadfaidh an Bord um Thionóntachtaí Cónaithe imscrúdú a dhéanamh ar sháruithe eile ar an dlí cíosa ag tiarnaí talún. Áirítear leo sin:

• Cíos a mhéadú os cionn na méideanna atá ceadaithe faoi na rialacha maidir le Criosanna Brú Cíosa.
• Gan an clár a nuashonrú nuair is ceart dóibh déanamh amhlaidh.
• Éarlaisí nó réamhíocaíochtaí is mó ná na méideanna atá ceadaithe a iarraidh.
• Cúis a thabhairt le deireadh a chur le tionóntacht i bhFógra Foirceanta arb eol don tiarna talún go bhfuil sí bréagach nó míthreorach ar bhealach ábhartha.
• A iarraidh go síneodh tionónta i gcóiríocht atá sonrach do mhic léinn léas nó ceadúnas is faide ná 41 seachtain, mura n-iarrann an mac léinn a leithéid.

Bain úsáid as an bhfoirm ar líne seo chun tiarna talún a thuairisciú as sáruithe ar an dlí cíosa.